Hoe begin je een gesprek?

De coronacrisis is voor veel jonge mensen mentaal belastend. De gang van zaken op het werk, school of opleiding is danig in de war gebracht. En daar komen de beperkingen in het openbare leven – reizen, uitgaan – nog bij. Je hoeft geen hulpverlener te zijn om te merken dat mensen hier onder kunnen lijden. De vraag is dus: ga je, als je dit opmerkt, met iemand anders een gesprek aan over hoe die zich voelt en of die zich grote zorgen maakt? Een obstakel is dat mensen vaak niet goed weten hoe ze een gesprek hierover beginnen.

 

Oprecht en ontspannen

De ervaring leert dat iedereen het fijn vindt als je, wanneer je hierover een vraag stelt, je werkelijk geïnteresseerd bent. Als je dat doet vanuit een protocol of een trucje werkt het niet. Het sleutelwoord is waarachtigheid.

Belangrijk is dat je je ontspannen voelt en dat je in staat bent om iemand, zo mogelijk, aan te kijken. Dus ga eerst bij jezelf na of je je op je gemak voelt of dat je gespannen bent. Want als dat het geval is, kun je beter nog even wachten. De fysieke afstand kan nu een probleem vormen, maar sociale nabijheid kan op alle mogelijke manieren. Ook online. Als er maar een situatie is die door iedereen als rustig wordt ervaren, dus geen kabaal op de achtergrond. En dat wat er gezegd wordt vertrouwelijk blijft. Wat de manier van vragen stellen betreft is het zaak vooral open vragen te stellen. Dat zijn vragen waarbij het antwoord niet al in de vraagstelling besloten ligt, zoals vragen waarop je alleen maar met ja of nee kunt antwoorden.

Angst om op te rakelen

Vaak is er angst om iets bij een ander ‘op te rakelen’. Dat je iets open legt waar heftige emoties bij komen kijken. Dat je je dan geen raad weet hoe het verder moet. Deze angst is een groot obstakel om een open gesprek aan te gaan. Daarom is het belangrijk om bij jezelf na te gaan: wat zijn mijn angsten? We weten dat angst een slechte raadgever is en een verkeerd startpunt om een gesprek aan te gaan. Realiseer je dat anderen dat razendsnel door hebben, het meteen aanvoelen. Dus is het niet onbelangrijk om te weten wat je dan wel kunt doen.

Houding telt

Cruciaal is de houding van waaruit je een gesprek aangaat. Steun en empathie met betrekking tot de onderliggende emoties zijn van groot belang. Jij hoeft problemen bij iemand anders niet op te lossen, maar je kunt wel – na doorvragen – iemand emotioneel steunen. Zoals; ‘ja, ik begrijp hoe moeilijk het voor je is’.

En wat de inhoud van je vragen betreft is het verstandig om in te gaan op de gebeurtenissen waar iemand iets over kan vertellen. Gebeurtenissen die te maken hebben of hebben gehad met de mentale of emotionele problemen. Iemand is bijvoorbeeld ernstig ziek geweest of heeft een naaste verloren. Of er zijn ernstige vertragingen ontstaan in de studie of de voortzetting van het werk staat ter discussie. Als iemand ergens vol van is, is het verstandig om samen de gebeurtenis uit te werken. Dat helpt om zaken op een rijtje te krijgen, de bijkomende emoties beter te begrijpen en zo mogelijk ze te reguleren. Dus vraag naar hoe iemand zich in de afgelopen periode voelde en welke emoties daarbij speelden.

Samen onderzoeken hoe iets in elkaar steekt, of waarom het is gebeurd, helpt om er ook op een andere manier naar te kunnen kijken. Maar als gesprekspartner van iemand die in de put zit is het belangrijk dat je zelf heel helder bent over je rol. De deskundigheid ligt bij je gesprekspartner: hij of zij weet wat er is gebeurd, hoe iets in elkaar steekt, en hoe deze op gebeurtenissen heeft gereageerd.

 

Luisteren en gehoord worden

Heel goed luisteren naar hoe iemand iets zegt, de ander serieus nemen, niets invullen en de persoon op zijn of haar gemak stellen. Dat zijn de belangrijkste adviezen die we je hier kunnen geven. En verder: als je een gesprek begint, maak heel duidelijk wat het doel ervan is. Als je het kader of de context verduidelijkt, heeft de betrokkene grip op de situatie. De kans dat een gesprek positief verloopt is veel groter dan wanneer je het doel van het gesprek verborgen houdt. Het kan soms helpen dat je een vergelijking maakt met je eigen ervaringen of hoe jij in elkaar steekt. Maar voel heel goed aan wanneer dat wel of niet gepast is. Jij bent geen voorbeeld, de ander staat in deze situatie nu eenmaal centraal.

Gehoord worden, erkend worden is dus van groot belang. En dat er emoties mee gepaard gaan, dat iemand even moet huilen, is heel normaal. Emoties zijn belangrijk en hoeven niet weggestopt te worden. Dus daar hoeft niemand bang voor te zijn.