Ik ben de hele tijd moe, is dat normaal?

Veel mensen, zeker ook jongeren en jongvolwassenen, voelen zich nu down. Dat is een normale reactie. Het coronavirus hakt er flink in. De gevolgen voor het dagelijks leven nu en in de komende periode zijn ingrijpend.

 

Normale gevoelens

• Verdriet

Dat je je verdrietig voelt om wat er nu gebeurt, is dus een gewone menselijke reactie, – anderen hebben dit ook. Maar het maakt wel uit of je iets met dat gevoel kunt doen. Kun je het aanvaarden en er betekenis aan geven? Belangrijk is ook dat je je realiseert dat deze crisis van tijdelijke aard is, ook al weten we niet precies wanneer het voorbij is.

We zijn bij uitstek sociale wezens, zeker jongeren en jongvolwassenen zijn erg gericht op hun sociale omgeving. Dus dat zij zich ook veel zorgen maken en verdrietig zijn als iemand in hun directe omgeving ziek is geworden of overleden laat zich raden.

• Eenzaamheid, vermoeidheid, irritaties

Door het gedwongen thuisblijven zijn veel mensen nu alleen. Ze kunnen zich eenzaam voelen maar dat hoeft niet zo te zijn. Eenzaamheid is een gevoel, en dat staat los van alleen zijn. Ook met huisgenoten kun je je eenzaam voelen. Weer anderen voelen zich nu de hele tijd moe, of zijn veel sneller geïrriteerd dan anders. En wie maakt zich nu niet veel zorgen?

• Culturele verschillen

Er zijn wel culturele verschillen in de manier waarop mensen met rouw en verdriet omgaan. In de westerse cultuur staat het individu, het zelf doen centraal. In de niet-westerse culturen streeft men naar een meer collectieve manier van verwerken van verlies. Het samen doen staat voorop. Uiteindelijk zijn de verschillen maar klein.

 

Na de impact komt de terugslag

Wanneer zich een ramp voordoet zijn mensen in het begin vooral bezig om de impact daarvan te overzien. Ze worden heel actief en gaan hun situatie herordenen. Ze nemen soms beslissingen waar anderen last van hebben, zoals hamsteren in supermarkten. Ze staan dan nog niet zo lang stil bij hun gevoelens. Later komt een fase van terugslag. En daar zitten we nu middenin.

• Niet tegen gevoelens vechten

Het is niet verstandig dat je de strijd aangaat met je gevoelens. Ook niet als je misschien denkt dat je ze beter niet zou willen of mogen hebben. Gevoelens komen en gaan. Sta erbij stil maar probeer er ook weer afstand van te nemen.

• Nut van rust

Je hoeft je niet schuldig te voelen en als je even afstand wilt nemen van je familie of je vrienden, en de rust opzoekt. Dat is niet egoïstisch. Rust is cruciaal om ingrijpende ervaringen te verwerken. Je kunt daardoor beter voor jezelf zorgen en vervolgens weer van betekenis zijn voor anderen. Als je erg gestrest bent, werkt dat negatief op je brein. Het lukt dan minder goed om na te denken, plannen te maken en je situatie te overzien. Daarom is het ook beter om niet te veel en te vaak te piekeren over wat er in de toekomst allemaal niet kan gebeuren. En denk niet meteen aan het allerergste. Breng alle zorgen die je hebt of kunt verzinnen in balans met datgene wat er op dit moment, in jouw situatie, wel goed gaat en mogelijk is.

• Informatiestroom doseren

Het is normaal dat je wilt weten wat er nu in de wereld gebeurt. Maar ook dat je je daarvan wilt afsluiten. Je wilt alles weten in de hoop een snipper verbetering te kunnen waarnemen, een sprankje hoop. Maar er is zo veel informatie dat het ondoenlijk is om alles te volgen. Het kan je een machteloos gevoel geven. Vooral omdat je er zelf niets aan kunt doen. Dan is het je tijdelijk afsluiten van de oneindige berichtenstroom heel verstandig.

 

De crisis gaat voorbij

Epidemiologen doen zo goed mogelijk voorspellingen over het verloop van deze pandemie, maar er zijn veel onzekerheden. Wat we wel zeker weten is dat het virus zich verspreidt via mensen. Dus staat de handhaving van de regel om 1,5 m afstand van elkaar te houden centraal. Er is geen enkele ruimte om op dit vlak risico’s te nemen.

Tot slot: zeker in Nederland hebben we al 75 jaar, sinds de Tweede Wereldoorlog, het geluk gehad dat ons grote crises bespaard zijn gebleven. Geen oorlog op ons grondgebied, economisch ging het meestal voor de wind, geen epidemie die bijna iedereen bedreigt. Zo’n lange periode was uniek. We vergeten dan makkelijk dat de menselijke geschiedenis door veel rampen of crisis is getekend. En we vergeten dan ook dat zo’n crisis weer voorbijgaat. En aan dat laatste kunnen we ons hoopvol vastklampen.