Hoe voel je je?

‘Hoe gaat het met je?’ ‘Hoe voel je je?’ ‘Houd je het nog een beetje vol?’ Deze vragen stellen we elkaar talloze keren. We doen dat altijd al, maar sinds de coronacrisis beslist veel vaker. Je kunt een standaard antwoord geven, ‘het gaat wel’, of bewust bij jezelf nagaan wat je voelt en daarover rapporteren. In de praktijk maken we gebruik van drie termen: emoties, gevoelens en stemming.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Emoties zijn spontane reacties op, of beter gezegd waarderingen van, verwachte of onverwachte, gebeurtenissen. We ervaren emoties als positief of als negatief. Boosheid of angst is een negatieve emotie, blijdschap of opwinding ervaren we als positief. Emoties zijn kortstondig maar ze zijn sterk van invloed op ons gedrag.

 

Gevoelens zijn ingewikkelder. Eigenlijk zijn het combinaties van gedachten met emoties. Bij gevoelens geven de emoties kleur aan onze gedachten. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld makkelijker beslissingen nemen of een doel bereiken. Onze gevoelens geven ons ook informatie waar wij van houden of een afkeer van hebben.

 

Een stemming lijkt op een emotie maar een belangrijk verschil is dat het veel langer duurt. Je kunt je door de situatie waar jij mee te maken hebt dagenlang of nog langer depressief voelen. Een ander verschil is dat emoties vaak direct gekoppeld zijn aan een concrete gebeurtenis terwijl stemmingen daar los van kunnen staan.

 

Kun je je emoties beïnvloeden?

Dat kan zeker, en de meeste mensen doen dat ook. En wanneer ons dat lukt voelen we ons beter, meer in balans. Het reguleren van emoties is sowieso verstandig omdat het spontaan uiten ervan lang niet altijd gepast is. We kunnen in een sociale situatie ons geërgerd voelen maar je emoties uiten kan verkeerd uitpakken. Het heeft er veel mee te maken wat in een bepaalde cultuur wel of niet gewenst is. Soms is het beter op een later moment, wanneer je wat bekoeld bent, aan iemand anders vertellen of uitleggen hoe je je voelde.

Het is duidelijk dat als we elkaar alleen online zien het best wel lastig is om je emoties te reguleren. Je kunt elkaar niet aanraken, en we missen ook informatie over elkaars lichaamshouding. Dat is cruciaal om je op elkaar af te stemmen, – dat moet nu met gebrekkige informatie. Als we straks mondkapjes dragen in openbare ruimtes missen we ook veel informatie over elkaars gezichtsuitdrukkingen.

Je zou het proces in een aantal onderdelen kunnen verdelen. Allereerst is het belangrijk dat je accepteert dat je ergens een bepaald gevoel bij hebt. Dat iets je sterk irriteert, dat je je ergens voor schaamt of bedroefd bent, of bang. Vervolgens moet je op zoek gaan naar een manier om naar jezelf te kijken en proberen te achterhalen hoe het komt dat je dat gevoel hebt. Welke gedachten hangen hiermee samen, en wat vind je van die gedachten? Kloppen ze wel? Een stapje naar achteren zetten, even afstand nemen, helpt. Niet voor niets raden ouders hun jonge kinderen aan om eerst tot 10 te tellen voordat ze een onbezonnen actie ondernemen. Als het je lukt om naar jezelf te kijken breng je jezelf als het ware in stelling om te zoeken naar mogelijkheden om je situatie te beïnvloeden. Of je gedrag te veranderen en zo mogelijk ook de emoties die daarbij gepaard gaan.

 

Stemming beïnvloeden

Het beïnvloeden van emoties is relatief makkelijk. Ze hebben duidelijk ergens betrekking op. De beïnvloeding van de stemming is lastiger. Dit heeft ermee te maken dat niet alleen concrete gebeurtenissen daarop van invloed zijn, maar ook hoe je leeft, hoe je in elkaar zit en wat je in het verleden hebt meegemaakt. Maar toch zijn er ook voor het beïnvloeden van de stemming mogelijkheden die iedereen ter beschikking staan.

Er is veel onderzoek gedaan naar hoe mensen zelf hun stemming kunnen beïnvloeden. Wat daar telkens uit naar voren komt is: probeer goed en lang genoeg te slapen, eet gezond en regelmatig, en zorg voor meer dan voldoende lichaamsbeweging. Zeker voor mensen die toch al last van hun stemming hebben, die zich vaak depressief of angstig voelen, is voldoende slaap cruciaal. De afgelopen tijd was dat natuurlijk lastig. Veel turen op een beeldscherm, tot ‘s avonds laat, helpt niet om goed te slapen. En ook gebrek aan lichaamsbeweging (sportscholen zijn nu nog steeds gesloten) is niet echt bevorderlijk voor een goede nachtrust.

Naast deze op een gezonde leefstijl gerichte activiteiten kun je ook leren door welke activiteiten jij minder kwetsbaar bent. Voor de een kan dat zijn geregeld te mediteren of yogaoefeningen te doen. Voor een ander is dat het bezoek aan de moskee of te bidden. En weer een ander ervaart (samen) muziek maken als de meest ideale manier om de stemming te verbeteren, of in ieder geval meer in balans te brengen. Je kunt nagaan welk dagritme voor jou het beste werkt. En af en toe even rustig nadenken, eventueel een dagboekje bijhouden, zijn ook beproefde methoden. Zulke strategieën kun je zelf ontwikkelen of ontdekken. In veel gevallen werken ze effectiever dan medicijnen. En ze zijn zeker beter dan gebruik te maken van alcohol of drugs.

 

Nut en noodzaak

In deze periode is wel gebleken hoe belangrijk het is dat we onszelf trainen, ook in een situatie van sociaal isolement, om onze emoties en stemming zelf te kunnen reguleren. Helaas is de coronacrisis nog lang niet voorbij. Er is nu sprake van versoepeling maar het is onzeker of en wanneer het virus opnieuw toeslaat. Dit maakt het voor iedereen urgent om letterlijk het hoofd koel te kunnen houden. Goed voor jezelf zorgen en voor elkaar, en dus ook voor de emoties en de stemming die daarmee samenhangen, helpen ons om onze veerkracht te kunnen behouden.